خاک مخزن آب و مواد غذایی و زیستگاه جانداران است که کارکردهای مختلفی از جمله تولید محصولات گیاهی، تأمین و تصفیه آب، تعدیل گرمایش زمین و کاهش گازهای گلخانهای دارد. اگرچه تشکیل خاک فرآیندی زمانبر است اما پسرفت آن به سرعت رخ میدهد. اهمیت پسرفت خاک در ایران که در کمربند خشک و نیمهخشک کره زمین قرار گرفته است، دوچندان است. فرسایش خاک، سیلاب، گرد و غبار، آلودگی، کاهش باروری، افزایش شوری وکاهش تنوع زیستی از جمله نشانههای پسرفت خاک هستند که در بسیاری از نقاط کشور پیامدهای ناگواری را به دنبال داشتهاند. گسترش شهرها در زمینهای حاصلخیز، عدم حفظ پوشش گیاهی طبیعی حاشیه رودخانهها، از بین بردن جنگلها، تغییر کاربری مراتع، چرای بیرویه دامها، خاکورزی نادرست، مصرف نامناسب کودها و آبیاری نامناسب به همراه عوامل طبیعی از جمله علل پسرفت خاک در کشور هستند. شانزدهمین کنگره علوم خاک ایران، فرصت مناسبی را برای پژوهشگران و فعالان در زمینه خاک فراهم میکند تا آخرین دستاوردهای علمی خود را در ارتباط با مسائل خاک در کشور ارائه نمایند تا بیشتر از پیش در تصمیمگیریهای مدیریتی برای حفظ این منبع ارزشمند و بهرهبرداری درست از آن مؤثر واقع شوند. آگاهسازی عموم جامعه به اهمیت و جایگاه خاک در زندگی انسان، رسالت دیگری است که بر عهده متخصصین خاک است. دبیرخانه شانزدهمین کنگره علوم خاک ایران برای نخستین بار در کشور به دنبال آغاز این حرکت پیوسته است. دانش آموزان به عنوان نسل آیندهساز کشور میتوانند نقش اساسی در تبیین جایگاه خاک در جامعه ایفا کنند. در این راستا دبیرخانه کنگره با همکاری وزارت آموزش و پرورش، نخستین جشنواره دانش آموزی آوای خاک را همزمان با کنگره برگزار میکند. دانشآموزان ایرانی میتوانند با ارسال آثار خود در زمینه اهمیت و جایگاه خاک و پیامدهای ناشی از تخریب آن، در این زمینه نقشآفرینی کنند. آثار دانشآموزان در مجموعه کتابی به نام "آوای خاک" گردآوری شده و در اختیار مدارس سراسر کشور قرار خواهد گرفت.
علی رضا واعظی
دبیر کنگره و جشنواره